Vorige week trof ik deze mijnheer aan op het schoolplein van de Doefmat. Ik weet niet hoe hij heet, wel gaf hij aan conciërge van de school te zijn. Jawel, hij wilde wel even op de foto, terwijl hij voortging met waar hij mee bezig was: herfstbladeren bij elkaar vegen en van het schoolplein verwijderen. Een mooi woord, als je er langer bij stil staat: conciërge. Een leenwoord uit Frankrijk dat fier overeind is gebleven. Gesneuvelde Franse woorden zijn o.a. trottoir en abattoir. Ik hoor ze nooit meer, ze zijn vernederlandst naar respectievelijk stoep en slachthuis. Er is denk ik geen goede vertaling van het woord conciërge voor handen, opzichter dekt de lading niet, en manusje van alles klinkt zo houtjetouwtje-achtig. Wat zegt Wikipedia?
Een conciërge is een functionaris belast met het toezicht op of de bewaking van een gebouw. Dikwijls betreft het hier openbare gebouwen, met name in de Nederlandse situatie. In Frankrijk is een conciërge ook de portier van een appartementencomplex.
De benaming is ontleend aan een functie aan het Franse hof: die van comtes des cierges, "kaarsenbewaarders". (Zij waren tevens sleutelbewaarders.) Hun verblijfplaats, de Conciergerie, werd later gevangenis en parlementsgebouw, waardoor de naam van het gebouw een uitgebreider betekenis kreeg. Nog in de negentiende eeuw kon een conciërge "in ons Vaderland een opzigter van paleizen" zijn, zoals de eerste druk van de (Nederlandse) Winkler Prins-encyclopedie (Vijfde deel, 1873) vermeldt. Maar de moderne betekenis was toen ook al in gebruik: de conciërge was ook opzichter van openbare gebouwen. Thans is het gebruik van de term vooral (maar niet uitsluitend) bekend bij schoolgebouwen.
In Nederland kan de functie van een conciërge verschillend zijn ingevuld. Soms is het primair zijn taak als portier te fungeren, en die toepassing van het woord sluit dus nog aan bij de huidige Franse betekenis. Daarnaast kan een conciërge allerlei aanvullende taken verrichten; hij zorgt bijvoorbeeld voor het schoonhouden van het gebouw of houdt toezicht op die activiteit, hij bedient het personeel, waakt over orde en veiligheid, begeleidt bezoekers, en fungeert ook wel als amanuensis (laboratoriumassistent). Op sommige scholen let de conciërge ook op nablijvers, of geeft hen (schoonmaak)werk te doen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten