BED BAD BROOD EN BONNEN....(SCHOLTENHUIS GRONINGEN...)

Willem Pauwelussen stuurde bovenstaande afbeelding op. Hij schreef erbij: "Dit is een foto van de vlag die tijdens de 2e Wereldoorlog op het Scholtenshuis wapperde. Ik was toevallig op het archief toen deze tevoorschijn werd gehaald en op een tafel uitgespreid."

Het Scholtenhuis. De rillingen lopen je over de rug bij het horen van de naam. Het laagste in de mens kwam tijdens WO2 omhoog bij de fascistoïde bezitters uit Nazi Duitsland.

Berucht werd het Scholtenhuis in de Tweede Wereldoorlog.^[1] Het pand werd door de bezetter gebruikt voor het vestigen van één van de zes Nederlandse Aussenstelle, een hoofdkwartier voor de regionale afdeling van de Sicherheitsdienst en de Sicherheitspolizei. Onder leiding van onder andere de gevreesde SD'er Robert Lehnhoff werden er honderden verzetsstrijders gevangengenomen, verhoord, beestachtig behandeld en gemarteld. Daarna werden ze vaak op verschillende afgelegen plekken gefusilleerd. Het Scholtenhuis werd in de volksmond daarom vaak het voorportaal van de hel genoemd. Bij de bevrijding van Groningen werd het gebouw hevig beschoten, in brand gestoken en volledig verwoest.^[2] Het leeft echter voort in de herinnering van vele stadjers die de oorlog bewust hebben meegemaakt. http://nl.wikipedia.org/wiki/Scholtenhuis

Door Willem Pauwelussen: 

Het Eemsland, vlak over de grens, was in de zomer van 1933 uitgekozen voor de bouw van een keten van concentratiekampen, aldus J.A. Bodewes in zijn boek ‘Buigen en Barsten’. Het jaar daarop verscheen in Nederland het boek ‘De Hel van Papenburg’, dat de gruwelijkheden beschreef die door de SS en SA werden bedreven jegens anti-fascisten, krijgsgevangen en mensen met een criminele achtergrond die er ook terecht kwamen. Soms wisten gevangenen te ontvluchten. Kwamen ze de grens over, dan hadden ze geluk als ze werden ze opgevangen door de Rode Hulp maar ook werden er heel wat aangehouden. Groningers hielden protestacties en er gingen zelfs delegaties van Groningers naar Papenburg om er te protesteren tegen de mishandeling van de gevangen in de ‘Moorlager’.

Gevangenen die in 1933 in de stad Groningen aankwamen moesten de illegaliteit in. Omdat ze niet over de vereiste papieren beschikten konden ze gearresteerd worden en aan Duitsland uitgeleverd, zeker als het communisten waren. Onze regering vond ze ‘staatsgevaarlijk’ en een ‘bedreiging voor de openbare orde en rust’.  Uiteindelijk schafte ze het asielrecht zelfs helemaal af. In Groningen waren veel onderduikadressen, vaak bij families die klein behuisd waren en het niet breed hadden. De politie deed op veel adressen invallen en verrichte arrestaties. De opgepakte emigranten werden ingesloten, uitgewezen, het land uitgezet of geïnterneerd, o.a. op Vlieland. Het hoofd van de politie promoveerde onder de Duitse bezetting al snel tot ‘waarnemend politiepresident’ in de provincie Groningen.

Maar het is overbekend dat onder de Groninger politie heel wat verzetsmensen zaten, soms op hoge posten. Wel heel spectaculair is het verhaal van  opperwachtmeester Menno Pol, in het verzet bekend als ‘Ome Jaap’ alias Jaap Miedema. Hij speelde een belangrijke rol in de legendarische bonnenkraak op 17 mei 1944 waar maar liefst 133.450 bonnenkaarten werden buitgemaakt. Distributiekantoren werden vaak overvallen, maar het was natuurlijk veel handiger om direct bij het centraal distributiekantoor je slag te slaan. Dit lag achter de huizen van de Tuinbouwstraat. Het was de dag vóór Hemelvaart. De arbeiders, zich verheugend op een vrije dag, waren de poort uit. Ome Jaap bleef achter met een lid van de bedrijfspolitie. Hij gaf hem een goede sigaar en vroeg of hij straks wel even de deur wilde openen als zijn vrouw of dochter zijn boterhammen kwam brengen, want die was hij vergeten. Boven hen hield inmiddels een verzetsman de bedrijfsleider met een pistool in bedwang. Anderen kwamen met de fiets aangereden en parkeerden die zo dat de poortbewaker ze niet kon zien. De dame belde aan met de boterhammen, de bewaker zette de deur op een kier en de drie mannen smeten de deur open. De twee aanwezige bewakers en een politieman werden overmeesterd. Snel naar binnen, de ruit kapotgeslagen en de pakketten bonkaarten naar de uitgang. Helaas had een van de twee auto’s panne gekregen, dus proppen dan maar. In Eelde werden de nummerborden verwisseld, en in Zuidlaren werd uitgeladen. Meteen werden 20.000 bonkaarten in ‘roggebroodjes’ van 500 stuks verpakt in koffers, en naar Amsterdam verzonden.

De opperwachtmeester was inmiddels herkend in het politieblad. Met ingezwachteld hoofd werd hij op een brancard vastgesnoerd en de ambulance via Apeldoorn naar Amsterdam gereden, waar hij zich bij zijn al ondergedoken vrouw en dochter voegde. Later hield het gezin zich nog in de Haarlemmermeer schuil. Na de oorlog nam hij weer dienst bij de Groninger gemeentepolitie, en ging in 1957 als brigadier met pensioen.

De hierbij afgebeelde vlag (boven, JF) wapperde op het “Huis van Scholten” aan de Grote Markt. Daar nam de Sicherheitspolizei intrek, direct nadat Groningen bezet was. Het werd het hoofdkwartier van de SD (SIcherheitsdienst). Wie opgepakt werd, en in  “’t huus van Scholt’n’ terecht kwam stond per definitie marteling te wachten, waarna de ondervraagde(n) vaak ’s nachts in de auto werden geladen en ergens buiten de stad werden neergeschoten.  Zoals wachtmeester bij de politie te Joure en tevens leider van de L.O. in Sneek Geert Knol, alias Wietse en voormalig hoofdagent van politie in Den Haag en later hoofd van de afdeling K.P. Sneek III Jan Schuleklopper, alias Hidde. Beide lijken werden opgevist uit het Damsterdiep.

Menno Pol / Jaap Miedema had dus alle reden om zo spoedig mogelijk Groningen te ontvluchten.

Informatie uit het genoemde boek en uit het (nog) ongepubliceerde manuscript ‘drie kerspelen, één gemeente’, van Dick Streuper en ondergetekende.

(Ondergetekende is in dit geval WP)