Er
is een drietal bomen waarvoor ik in de eerste maanden van het jaar
bijzondere belangstelling heb. Al heel vroeg, nog hartje winter,
speur ik regelmatig op de takken van de hazelaar of de kleine rode,
vrouwelijke bloeiwijzen al zichtbaar zijn.
Een paar maanden later
kijk ik met belangstelling naar de ontwikkeling van de wilgenkatjes.
Bij de wilg zijn het dan vooral de mannelijke katjes met de met geel
stuifmeel bedekte meeldraden die mij boeien en die door verschillende
soorten insecten worden bezocht. Niet veel later beginnen de knoppen
van de paarden- of wilde kastanje uit te lopen. Eerst zie je de
glimmende bruine knoppen, die barsten vervolgens open en dan komt het
blad tevoorschijn. Op De Wiershoeck staan een paar (vijf?) jonge
kastanjebomen en het hele proces van de ontwikkeling van de knoppen
was afgelopen dinsdag goed te zien. Een van de kastanjes ligt
duidelijk iets voor op zijn soortgenoten, deze kastanje heeft al
blad.
De
paardenkastanje is afkomstig uit de Balkan en Klein-Azië. Daar zijn
nog restanten te vinden van ooit uitgestrekte kastanjebossen. De
Vlaming Quackelbeen was is de periode 1554-1562 lijfarts van een
Aziatische sultan en via deze lijfarts en zijn Italiaanse collega
Mattioli is de paardenkastanje in Europa terecht gekomen (door middel
van een vruchtdragende tak). Via een Oostenrijkse diplomaat zou de
paardenkastanje in ons land zijn beland. Het eerste Nederlandse
exemplaar werd in 1608 aangeplant, in de Leidse Hortus Botanicus. In
Engeland staan enkele zeer oude bomen, waarvan de oudste uit 1664
stamt. Deze reus heeft een hoogte van ongeveer veertig meter.
Als
het voorjaar aanbreekt, toont de paardenkastanje zijn misschien wel
uitbundigste fase. De dikke, tegenover elkaar liggende knoppen
zwellen op. Er omheen zitten nog de opvallend harde en in het
voorjaar zeer kleverige schubben. Ze beschermen de ineen gevouwen
bladeren en de bloemaanleg tegen vorst en verdamping. Eerst klappen
deze knopschubben terug en de zachte, bleekbruine, wollig behaarde
blaadjes komen bloot te liggen. Vervolgens klappen ook die om en
drukken zich tegen de tak aan. Het lijkt alsof ze slap hangen, maar
ze voelen juist erg stijf aan. Zeker als de zon tijdens warme
voorjaarsdagen aan kracht wint, gaan de knoppen in verbluffend korte
tijd open. In een paar dagen kan dit proces voorbij zijn. Voor je het
weet moet je wéér een jaar wachten op het uitlopen van de
paardenkastanje!
De
volwassen bladeren hebben een markante vorm. Ze lijken op reusachtige
handen met vijf tot zeven spits toelopende vingers. Als ze afvallen
laten de voetstelen hoefijzervormige littekens achter. Zelfs de
spijkers van een hoefijzer lijken erin te zitten: de littekens van de
nerven. Volgens sommigen stamt van deze gelijkenis de naam
'paardenkastanje' (andere bronnen zeggen dat de naam komt van de
Turken die de kastanjes voerden aan hun drachtige merries). De
hoefijzervormige littekens zie je verspreid over alle takken zitten,
als kleine gedenkstenen voor de afgestorven bladeren van vorige
generaties.
Info:
plantaardigheden.nl
Foto + tekst: Luit Staghouwer
Geen opmerkingen:
Een reactie posten