JAN & ALLEMAN (13)

 Wie zorgt er voor jou?

Moe? 

Donkere wallen, ogen op half zeven, zoals we in het Gronings zeggen. Ik weet dat je achter in de dertig bent, maar dat is niet wat ik zie. 

Ik ontmoet een jonge verpleegkundige, die zo jong niet meer oogt. Je ellebogen op tafel, je hoofd in je handen. Hier ben je, daar zit je. Ik stel de vraag toch, ook al ken ik het antwoord al: ‘moe?’ Je blik dwaalt onzeker door de ruimte, op zoek naar een ankerpunt, iets waar je je aan vast kunt houden. Om even nog de controle te houden. Je slikt. Ogen worden vochtig. Ik voel je vermoeidheid. Jouw zorgvuldig opgebouwde camouflage vertoont slijtplekken. Misschien mag je die dekmantel hier ook even afleggen? Ik zie je voor het eerst, ken je nog niet, kan nog niet goed inschatten of deze emotie hier, op dit moment en bij mij, nog te ongemakkelijk voor je is. Dan kom je terug, zoekt contact, stromen tranen. ‘Ja, ik ben moe’. 

Niet klagen 

Het wordt al snel duidelijk dat je behoorlijk opgebrand bent. Het werk vraagt veel van je. Al ruim anderhalf sta je met je collega’s in de frontlinie. Het ziekenhuis stroomt vol met coronapatiënten en de medewerkers vallen bij bosjes om. En die golf stopt maar niet. Steeds meer werk, met steeds minder mensen. Je doet het graag en met heel veel liefde en toch voel je je na iedere dienst afgedraaid. Je vindt dat je niets te klagen hebt. Jij bent immers niet ziek en de mensen die je verzorgt zijn dat wel. ‘Nait soez’n’ is jouw motto. Naast je werk heb je ook nog een jong gezin draaiende te houden. Gelukkig heb je onregelmatige diensten, daardoor kun je de kinderen vaak zelf naar school brengen, of ze ’s middags weer halen. De rest lost je man op, en dan is er ook nog een dag voor de BSO. Je ouders zorgen één dag in de week voor de jongste. Met nog 2 dagen crèche en één dag voor papa heb je de weekplanning voor de zorg van de kinderen rond. Je loopt leeg. Werk, thuis, je relatie, de kinderen, je ouders, geen energie, slecht slapen, snel in tranen, labiel. De emmer tot de rand gevuld. Het water klotst over de rand. Veel, denk ik. ‘Te veel’, zeg jij, ‘Ik weet het niet meer’.

Helpers

Een verpleegkundige is een doener, die zeurt niet. Ook niet wanneer er bij gebrek aan personeel voor de zoveelste keer gevraagd wordt een extra (nacht)dienst te draaien. De patiënt gaat voor alles. En de stroom met ernstig zieke coronapatiënten droogt maar niet op.

Ineens schieten je ogen vuur. Tranen en een binnensmondse vloek. Onmacht en boosheid vindt zijn weg naar buiten. ‘Die mensen die zich niet laten prikken en toch hartstikke ziek worden. Ze moesten eens weten… Ik voel me zó gefrustreerd over al die zieke mensen thuis die we nu niet kunnen helpen. Zo onnodig dit’.

Wanneer wanhoop en boosheid je in de greep krijgt, valt er niet te werken dus doe je wat je altijd doet. Je herpakt jezelf: ‘Misschien hadden ze een reden om niet te prikken’, zucht je. Hoe lukt het je toch om telkens weer dat grote hart van je mee te laten spreken? Jij helpt, hoe dan ook, wie dan ook. ‘Moeder Theresa’ denk ik.

Kwetsbaar

 Het is juist die toegewijde hulpverlener, die kwetsbaar is. De risicofactoren voor een burn-out zijn min of meer ‘ingebakken’. Ze zijn sterk betrokken; perfectionistisch; hyper gemotiveerd; ze stellen hoge eisen aan zichzelf; vragen niet snel om hulp; uiten niet gemakkelijk hun gevoelens; zijn vaak niet positief over hun prestaties; balans werk / privé is een pittige klus (veel vrouwen); ze vinden de ander belangrijker dan zichzelf; helpen is niet het antwoord op een vraag, helpen moet.

Verpleegkundigen, ze verdienen genoeg, maar krijgen te weinig. De kont tegen de krib gooien, dat doen die mensen die zo graag zorgen voor jou en mij niet zo snel. Heel lang was dat ook ‘not done’. Ze zijn er immers voor de ander. Hun patiënten hebben er niet om gevraagd om ziek te worden (die vind ik wel lastig hoor wanneer je je niet hebt laten vaccineren, of wanneer je doet alsof er geen corona bestaat). Voor al die zorgzame mensen in het ziekenhuis geldt: niemand mag de patiënt van de rekening worden. Dan maar liever die rekening zelf betalen… En dat die torenhoog is weten we inmiddels. 

Waardering 

Verdienen wat je waard bent begint bij jezelf. Goed kunnen zorgen voor de ander, begint bij goed zorgen voor jezelf. Eigenwaarde, het gevoel dat je ertoe doet, dat je werk ertoe doet, staan voor wie je bent en wat je doet, weten dat je het waard bent. Nee, dat gaat niet alleen over geld. Zeker niet, maar toevallig is dat nou eenmaal het ruilmiddel waarmee we de dienst van de ander waarderen. Even was er die waardering voor jullie, toen we nog moesten wennen aan deze storm, de golven die maar bleven (blijven) komen. Maar ach, alles went… toch? Niet als je dag en nacht met je crocs in de blubber staat hoor. Dat voelt als een zuigend moeras waarin je langzaam maar zeker kopje onder gaat. Ik gun jou en je collega's een sterk gevoel van eigenwaarde, een sterke, gewaardeerde positie in de samenleving, een goede beloning en vooral de mogelijkheid om werk en privé goed in balans te krijgen. Zodat je gezond blijft, voldoende energie hebt, ruimte en aandacht voor jezelf en je dierbaren kunt hebben.

Golven breken

En dat vraagt vooral wat van ons. Laten we in Godsnaam alles doen wat we kunnen om deze storm tot bedaren te brengen. Dat is voor dit moment echt de enige manier om die vermoeide helden te helpen. In de hulpverlening vragen we wel eens aan mensen die (te) veel zorg voor anderen op hun bordje hebben: ‘Én…, wie zorgt er voor jou?’ Hoe mooi zou het zijn wanneer het antwoord van ‘Moeder Theresa’ zou zijn: ‘Jullie, jullie zorgen voor mij en voor ons, jullie breken de coronagolven’

Groet'n Jan Wedema.