zondag 31 mei 2020

GEDACHTEN OP ZONDAG



De columnist (1)

Uit verschillende reacties op mijn vorige
column ( Zie Beijumborg 155) bleek dat er nogal wat mensen zijn, die menen dat een columnist een voorbeeldfunctie heeft en dus – zo denk ik dan maar - van onbesproken gedrag zou moeten zijn. Dat fascineert me: wat is een ‘voorbeeldfunctie’, wat is ‘onbesproken gedrag’? Is een columnist altijd een brave hendrik, of juist een tegendraadse denker? Doet hij altijd wat de overheid hem opdraagt, of gaat hij wel eens tegen de heersende wetten in en is hij een stokebrand, die – net als de klassieke hofnar – de mensen een spiegel voorhoudt, door overal al dan niet morbide grappen en grollen over te maken?

Het duurde even tot het kwartje viel, maar ineens dacht ik vanmorgen aan een gebeurtenis van alweer bijna vijftig jaar geleden. Ik was leerling van een keurige katholieke middelbare school in textielstad Enschede, en mocht daar de hoogste vorm van onderwijs genieten: het gymnasium. Dat betekende dat we ons konden verdiepen in één of twee van de klassieke talen: Latijn en/of Grieks. Ik deed de natuurwetenschappelijke richting, en daarom bleef de keuze voor mij beperkt tot één taal. In mijn geval: het Grieks. 
We vertaalden uit dat oud-Grieks allerlei soorten teksten. Dat varieerde van het spannende heldendicht ‘Ilias’ van Homerus tot doodsaaie juridische teksten van Isokrates. Plato kwam voorbij, de schitterende verhalen van Herodotus werden op vrijdagmiddag gelezen (dat wil zeggen: met enige moeite klassikaal vertaald) en op een zeker moment was het tijd voor het nog betere werk: een antiek toneelstuk! 
Die toneelschrijvers uit de oudheid waren in feite de columnisten van hun tijd: ze leverden via hun stukken commentaar op de maatschappij waarin ze leefden, en dat commentaar was vaak niet mals. Met goden en helden als hoofdpersonen werden concrete personen uit de eigen tijd op de hak genomen (vooral in komedies), of werd hen een spiegel voorgehouden (in tragedies). Shakespeare deed dat -2000 jaar later- trouwens net zo. 

We lazen een stuk van de grote toneelschrijver Sofokles: ‘Antigone’. Dat ging over de strijd tussen een vrouw (Antigone) en de tiran van de stad waar ze woonde (Kreon). Inzet van de strijd was de vraag of Antigone het lijk van haar broer Polyneikes mocht laten begraven, die - en dat was het bevel van Kreon, die juist verboden had Polyneikes te begraven – in de ogen van diezelfde Kreon een landverrader was door tegen zijn vaderstad in opstand te komen. Polyneikes was daarbij gesneuveld. Antigone besloot om tegen de wil van Kreon (het ‘wettige gezag’) haar broer toch te begraven. Dat betekende haar eigen einde: ze ging tegen de wil van de heersende tiran in, maar deed wat de goden (lees: haar geweten) haar hadden ingegeven.

Ik weet nog heel goed hoe ik door dit verhaal geraakt werd. Voor het eerst realiseerde ik me dat je niet altijd de wet van de overheid (in dit geval: de tiran) hoefde te volgen, maar ook een eigen geweten (lees: de goddelijke wetten) als leidraad mocht nemen. Mark Rutte en Jaap van Dissel van het RIVM (geen van beiden tirannen, maar wel degenen die de wetten even stellen of voorbereiden) zeggen dat ik mijn nabije familie niet al te veel genegenheid mag schenken op een moment waarop iedereen dat zou doen, ikzelf voel dat mijn emotionele huishouden daardoor teveel in de war komt, en doe het toch…mijn geweten gaf me dat aan. 

Zeg ik daarmee dat je nu allemaal je familie weer om de hals moet vallen? Welnee: maar degenen die dat in een bijzondere situatie alsnog doen zal ik absoluut niet be-, laat staan veroordelen. Misschien is dat laatste ook wel een voorbeeldfunctie, als ik die functie al zou willen hebben. 

Volgende keer: Louis Couperus als hatelijke columnist. 

Han Borg

8 opmerkingen:

Johan Fehrmann zei

Er komen onderdemaatse reacties binnen, bijvoorbeeld van een ziekelijke stalker die het toepasselijk heeft over 'ziekelijke patiënt' Oftewel, hoe het projectiemechanisme werkt.....Een bekende rancuneuze gast....Tegelijkertijd krijgt de columnist een knuffel. Ziekelijke aandacht genoeg geweest voor deze anoniem. Reacties op inhoudsniveau zijn verder welkom!

Henk zei

Mooi! Laat je niks voorschrijven. En al helemaal niet door dominees die hier willen bepalen. Dit geldt ook voor de blogger.

Anoniem zei

Sterk Han, laat je niet afleiden door sneue types. Een columnist die voor tirannen zwicht. Johan Fehrman zet em ook op, niet toegeven aan moraalpredikers!

Kees Huizenga zei

Over de Corona-boetes:

https://www.nporadio1.nl/binnenland/24017-hoogleraar-rechten-over-aanpak-corona-dit-nooit-meer
24 mei 2020

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/houden-die-coronaboetes-stand-bij-de-rechter-juristen-denken-van-niet~b9b8906a/
28 mei 2020

Met dank aan prof. mr. dr. Jan Brouwer van de Rijksuniversiteit Groningen, hoogleraar Algemene Rechtswetenschap.


Die Corona-boetes moeten gebaseerd zijn op wettelijke strafbepalingen (aanvaard door de Staten-Generaal). De regelgeving van de 25 politieregio’s is daarom in strijd met het legaliteitsbeginsel. Bovendien verschilt de regelgeving per politieregio, waardoor de rechtsongelijkheid en de willekeur in het land toenemen.

Door haastige regelgeving worden de klassieke grondrechten in Nederland aangetast. Er is bovendien strijd met het EVRM, het Mensenrechtenverdrag van de Raad van Europa.

Gelukkig erkent de regering dat er landelijke wetgeving moet komen om te leren leven met het Corona-virus (en zijn opvolgers).

Anoniem zei

Lees als oud-inwoner van Beijum geregeld de blog dáárover.
Ga zo door J.F.!!!!!

Hanneke zei

Ik zou niet zoveel geduld hebben met de onbeschofte lieden die hier de lakens willen uitdelen. Nettiquette schrijft voor dat je je als een gast dient te gedragen op iemand anders zijn website, of in dit geval weblog. Hooligans en dictators zou ik hier weren.

Anoniem zei

Ben ik met Hanneke eens, zuigers en negatievelingen moet je weren! Ik hoop dat je de kritiek ter harte neemt.

Henk Kamminga zei

Die periode heet niet voor niets de 'Griekse beschaving'. Griekenland is nog steeds mijn favoriete vakantiebestemming. Helaas, een bezoek aan Kreta moet worden uitgesteld tot oktober vanwege corona.
Grote waardering voor je interessante colomn, Han.