In december en januari zijn er geen excursies op De Wiershoeck, maar je kunt er natuurlijk wel op eigen houtje even rondkijken. Dat deed ik op dinsdag 1 december. Het was een heerlijke herfstdag: weinig wind, droog en een lekker zonnetje. De tuinen van De Wiershoeck en de aangrenzende Schoolwerktuinen worden “winterklaar”gemaakt. Veel planten zijn gesnoeid of zelfs volledig uitgegraven. Veel insecten zie je er in de winterperiode niet, maar toch zag ik nog een dagvlinder wegvliegen, waarschijnlijk was het een distelvlinder.Maar de lieveheersbeestjes waren nog opvallend aanwezig. Sommigen hadden zich terug getrokken in een uitgeholde rozenbottel of in een opengepeuterde zaaddoos, anderen zaten gezellig (roerloos) bij elkaar op een bloemstengel. Een enkele scharrelde driftig rond op of tussen de gevallen bladeren.
En nog steeds staan er planten in bloei. Aan verschillende stuiken zijn de eerste katjes al weer zichtbaar en sommige zaadjes ontkiemen al voordat ze op de grond zijn gevallen. Tijdens mijn “zwerftocht” hoorde ik verschillende zangvogeltjes en af en toe werd ik “opgeschrikt” door een groep overtrekkende ganzen.
Lieveheersbeestjes (Bron: Wikipedia)
Algemeen:
Ze zijn gekenmerkt door een ronde, zelfs vaak halfbolvormige vorm met korte pootjes die net als de kleine antennen onder het dek- en nekschild kunnen worden teruggetrokken. Ze hebben vaak rode, gele, witte en zwarte kleuren en zijn vaak gestippeld. De grootte van de Nederlandse soorten ligt tussen 2 en 10 mm; in Nederland komen een zestigtal soorten voor. De kevers en de larven zijn meestal roofdieren van o.a. bladluizen (die vaak worden beschermd door mieren vanwege hun zoete afscheiding), maar er zijn ook lieveheersbeestjes met een plantaardig dieet. De meeste lieveheersbeestjes leven ongeveer een jaar. Het aantal stippen zegt dus niets over de leeftijd. De kleur en de vlekken op de dekschilden spelen wel een belangrijke rol bij het op naam brengen van de verschillende soorten lieveheersbeestjes.
Kenmerken:
Net als de boktorren, de snuitkevers, de bladhaantjes en de loopkevers, maken de lieveheersbeestjes deel uit van de orde van de kevers (Coleoptera). Deze insecten zijn te herkennen aan de aanwezigheid van dekschilden, een stevig en ondoorschijnend omhulsel dat ontstaan is door de omvorming van de voorvleugels, waaronder zich de vliesvleugels bevinden (coleos = etui).
De larven lijken van afstand op kleine rupsjes, maar hebben zes kleine looppootjes aan de voorzijde. Larven van veel soorten zijn stekelachtig behaard en hebben felle gele en rode kleuren. De larven van verschillende soorten zien er vaak verschillend uit. De pop van een lieveheersbeestje lijkt een beetje op een druppel en is meer bruin van kleur.
Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje:
Lieveheersbeestjes worden o.a. gebruikt om bladluizen op een natuurlijke manier te bestrijden (briotuinbouw). Een om deze reden ingevoerde Aziatische soort, het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje blijkt een invasieve soort (exoot) die in Europa inmiddels vaste voet heeft gekregen en o.a. in Engeland (voor het eerst waargenomen in 2004), België en Nederland voorkomt. Het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje is een agressief roofdier en bij gebrek aan luizen worden ook andere soorten lieveheersbeestjes, rupsen en vlindereitjes opgegeten, waardoor ze een bedreiging vormen voor de inheemse soorten.
Etymologie (woordafleiding):
De naam lieveheersbeestje is een herinnering aan de tijd dat de Germanen in Europa gekerstend werden. (kerstenen: dopen, tot christen bekeren) De bestaande Germaanse naam voor het kevertje, Freyafugle, vogel van de godin Freya, werd verchristelijkt tot onzelievevrouwebeestje of lieveheersbeestje. De eerste vertaling leeft voort in het Duits (Marienkäfer) en Engels (ladybird of ladybug ); de tweede in het Nederlands en Frans (bête à bon Dieu, al is coccinelle gebruikelijker). De Franse naam is in het Iers verbasterd tot bóín Dé, wat ook Gods koetje kan betekenen. Ook heel interessant is de verzameling streeknamen. Te vinden op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lieveheersbeestjes
Een andere leuke site is: http://www.beesies.nl/lieveheersbeestje.htm
Ook interessant is de brochure “Lieveheersbeestjes in beeld”, een gezamenlijke uitgave van de KNNV en het IVN (€ 4,95).
Tekst + foto's: Luit Staghouwer
Geen opmerkingen:
Een reactie posten