FOTO'S UIT DE WIERSHOECK- EN SCHOOLTUIN (95)

Een bleekgroene, onopvallende rups wordt op een oranje bloem opeens een opvallende rups. Dat is gevaarlijk, want rupsen zijn een gewilde prooi voor vogels. Het aantal rupsenkeuteltjes doet vermoeden dat de rups al een tijdje op deze bloem zit. Tot zover heeft hij dus geluk gehad. Er is nog iets opvallends aan deze rups. Dat zijn niet de drie paar poten aan het borststuk, direct achter de kop. Die hebben alle rupsen, dit worden later de poten van de vlinder. De meeste rupsen hebben aan het achterlijf vier paar buikpoten (soms neppoten genoemd) en aan het laatste achterlijfsegment, nog een paar naschuivers. Rupsen uit de familie van de spanners hebben slechts één paar buikpoten.

Er zijn ook enkele rupsensoorten die twee of drie paar buikpoten hebben. Een bekend voorbeeld is de rups van de gamma-uil die heeft slechts twee paar buikpoten, is tot 40 mm lang en wordt naar voren toe iets smaller. Bij de kop zit aan beide zijden en zwarte streep. De rups is lichtgroen met smalle lichte rugstrepen en aan beide zijden langs de stigmata een iets bredere witte streep. Op ieder segment heeft de rups (aan beide kanten van het lichaam) zo’n stigmata, dat zijn de openingen van het luchtkanaal. De rups op de foto is inderdaad een rups van de gamma-uil.
De tijdsduur van het rupsenstadium (het vreet- en groeistadium van de vlinder) is zeer verschillend. Bij veel soorten is het drie tot vier weken, bij overwinterende rupsen meerdere maanden en bij sommige soorten (de zogenaamde houtboorders) enkele jaren.
De gamma-uil (rechtsonder) is een onopvallend bruine nachtvlinder, die zowel overdag als ’s nachts vliegt. Op de bovenkant van het borststuk bevindt zich een opvallende kuif en verder naar achteren zijn twee kleinere kuifjes zichtbaar. De vlinder heeft in het midden van de voorvleugel een duidelijke geelwitte “gamma” (derde letter van het Griekse alfabet), waardoor hij altijd goed te herkennen is. Zowel de grootte van de vlinder als de kleur van de voorvleugel kan sterk variëren.

Het is de algemeenste trekvlinder van Midden-Europa. Bij ons overwintert de gamma-uil meestal als rups, soms als pop of vlinder (in verwarmde plantenkassen). De vlinders vliegen in twee tot drie in elkaar overlopende generaties per jaar. De rups en de vlinder werden op dezelfde dag gefotografeerd.
(bronnen: Vlindernet en Wikipedia)

Foto + tekst: Luit Staghouwer